‘Ik ging googlen op Essure en schrok me kapot’

Op haar veertigste wilde Alisa* geen kinderen meer. Ze kon met een buikoperatie worden gesteriliseerd, een aanmerkelijk grotere ingreep dan sterilisatie bij de man. Maar op dat moment, in 2010, was er een aantrekkelijk alternatief voor vrouwen: de Essure-behandeling.

Bij de Essure-methode was geen buikoperatie nodig. Via de vagina werden in beide eileiders metalen veertjes geplaatst, vergelijkbaar met die welke voorin een balpen zitten – maar dan minuscuul klein. De ingreep gebeurde poliklinisch of in dagbehandeling. Alisa koos voor de polikliniek van het Martini Ziekenhuis. “Het plaatsen van de veertjes duurde tien minuten. Het was een vervelend gevoel, maar daarna kon ik naar huis. De volgende dag mocht ik gewoon aan het werk.”

Nu, 15 jaar later, kan Alisa haar verhaal niet vertellen zonder tranen. “Sorry hoor”, zegt ze, terwijl ze zich probeert te herpakken. Ze wil niet huilen. Ze wil haar verhaal doen voor alle vrouwen die ook de Essure-methode hebben ondergaan en nog niet weten dat de oorzaak van hun gezondheidsklachten waarschijnlijk daarin moet worden gezocht. Maar als Alisa de impact, die deze behandeling op haar heeft gehad, benoemt is dat confronterend en emotioneel. Dag in dag uit ondergaat ze de gevolgen, meestal in stilte. Maar tijdens het interview hangen haar woorden indrukwekkend en zwaar in de kamer. “Dat zoiets kleins, dat werd gepresenteerd als een wondermiddel, het begin was van zoveel ellende.”

Wereldwijd zijn er naar schatting bij 750.000 vrouwen Essure-sterilisatieveertjes geplaatst. De door fabrikant Bayer ontwikkelde techniek is in 2001 op de markt gebracht en vooral in de Verenigde Staten toegepast. In Nederland zijn tussen 2002 en 2017 zo’n 30.000 vrouwen met deze methode gesteriliseerd. Internationaal werden de sterilisatieveertjes al in 2012 in verband gebracht met het ontstaan van ernstige gezondheidsklachten bij een toenemend aantal vrouwen. Pas in 2017 werd het product door Bayer in Nederland van de markt gehaald. In de VS gebeurde dat in 2018. Een oorzakelijk verband tussen de klachten en het middel werd niet erkend. Als officiële reden gold de teruglopende toepassing van Essure.

“Achteraf had ik misschien gealarmeerd moeten zijn door de uitleg die me werd gegeven. De veertjes van lichaamsvreemd materiaal zouden irritatie en littekenweefsel veroorzaken, waardoor de eileiders op die plek dichtgroeiden. Ik had moeten denken: Irritatie? Lichaamsvreemd materiaal?”, zegt Alisa vol zelfverwijt. Maar destijds was er bij iedereen, ook bij behandelaars, vooral aandacht voor de positieve aspecten van de Essure-behandeling. Ook omdat er op dat moment nog geen aanleiding was voor twijfel.

‘Dat zoiets kleins het begin was van zoveel ellende’

Al gauw na de plaatsing kreeg Alisa last van duizeligheid. “Ik was vaak draaierig en had soms moeite om mijn evenwicht te bewaren. Echt een naar gevoel.” In 2014 had ze op vakantie in Oostenrijk tijdens een bergwandeling enorm last van haar knieën. “Niet lang daarna kreeg ik pijn in mijn ellebogen en schouders. Mijn onderrug begon steeds meer op te spelen. En ik was moe. Enorm moe. Destijds werkte ik nog wel. Ik had een vouwfiets waarmee ik van mijn geparkeerde auto naar mijn werk in de binnenstad reed. Maar als ik vrij was, zag ik er tegenop om terug te fietsen. Eenmaal in de auto moest ik eerst bijkomen. En thuis kroop ik doodmoe, met een koortsig gevoel op de bank.”

Ook leed ze aan bijzonder hevige menstruatiebloedingen. “Nadat mijn man een keer schone kleding moest langsbrengen op mijn werk, had ik altijd reservekleding bij me.” Eenmaal verloor ze thuis zoveel bloed, dat ze met een ambulance naar het ziekenhuis werd gebracht voor behandeling.

Nooit bracht Alisa haar klachten in verband met de sterilisatie. “Sinds 2010 ben ik een aantal keren bij de huisarts geweest. Ik heb verschillende keren bloedonderzoek gehad. Daar kwam nooit wat uit.” In 2019 werd een scan gemaakt van haar rug, waaruit bleek dat er tussen twee wervels in de onderrug geen kraakbeen meer aanwezig was. “Dit zal altijd pijn blijven geven. Iedere dag doe ik oefeningen om mijn rug zo sterk mogelijk te houden.” Tranen glinsteren in haar ogen.

“Tijdens die scan voelde ik de beide sterilisatieveertjes bewegen. Sinds de Essure-behandeling had ik me daar nooit meer bewust mee bezig gehouden. Ik realiseerde me dat ik metaal in me droeg en dat ik dit had moeten melden. Eigenlijk had ik geen scan mogen hebben.” Thuis was ze een week lang beroerd en ziek. “Alsof ik in het begin van een zwangerschap zat.” De scan zette meer in beweging dan alleen de sterilisatieveertjes. “Ik ging googlen op Essure en ik schrok me kapot. Ik kwam op een facebooksite waar vrouwen, die behandeld zijn met deze methode, hun klachten delen. Meervoudige klachten die ik vrijwel allemaal kon afvinken. Het was één en al herkenning. Eindelijk viel alles op zijn plaats en begreep ik waar alle ellende vandaan kwam.”

Alisa ontwikkelde nadat ze de Essure-implantaten kreeg een nikkelallergie. De lichaamsvreemde materialen brachten ontstekingsreacties in haar lijf teweeg. “Ik zag berichten van andere vrouwen die net als ik op dezelfde plek in de wervelkolom, ter hoogte van de implantaten, geen kraakbeen meer hebben.” Ook las ze over hevige menstruaties, gewrichtspijnen, enorme vermoeidheid en psychische klachten. In een filmpje van het tv-programma Radar, dat online staat, noemen vrouwen de Essure ‘een sluipmoordenaar’. De reacties onder dit item variëren van ‘ik heb nergens last van’ tot heftige berichten van vrouwen die amper nog kunnen lopen of hun baarmoeder en eileiders moesten laten verwijderen.

“Vrouwen schreven op facebook ook over het laten weghalen van de Essure-veertjes. En dat dit door een gespecialiseerd gynaecoloog moet gebeuren, omdat de kans bestaat dat ze tijdens de operatie uit elkaar spatten. Bij sommige verkeerd geopereerde vrouwen hebben deeltjes zich door het lichaam verspreid.” Aanvankelijk bestonden er wachtlijsten voor de hersteloperatie. Inmiddels hebben 4000 tot 5000 vrouwen in Nederland zo’n operatie ondergaan. Alisa liet de implantaten in 2020 in het Tjongerschans ziekenhuis in Heerenveen verwijderen. Ze had daarna weken nodig om van de ingreep te herstellen.

“Mijn duizeligheid was vrijwel meteen na de operatie weg”, zegt Alisa. Maar jammer genoeg geldt dit niet voor andere klachten. “Twee jaar geleden had ik erge last van een enkel. Ook kreeg ik verdikkingen rond vingergewrichten. Mijn bloed werd voor het eerst ook onderzocht op reuma. Helaas blijk ik dat te hebben. Ik ben ervan overtuigd dat deze auto-immuunziekte door de Essure-veertjes is getriggerd. Op de facebooksite waar lotgenoten hun verhalen delen, blijkt dat veel vrouwen reuma, artrose of fibromyalgie hebben ontwikkeld.”

Ook haar chronische rugpijn en nikkelallergie zijn blijvend. “Nikkel zit ook in bepaalde voeding. Sommige voedingsmiddelen verergeren de ontstekingsreacties. Omdat ik mijn klachten liever onder controle probeer te houden met een dieet, in plaats van met zware medicijnen zoals de ontstekingsremmer Celecoxib, ben ik naar een orthomoleculair therapeute gegaan.” De dieetvoorschriften die ze heeft gekregen, helpen. Ook merkt Alisa resultaat van supplementen als visolie, saffraanpillen, zeewierextract en fibromine.

Alisa is één van de 2748 Nederlandse vrouwen die zich in de Stichting Essure Claims hebben verenigd in een rechtsprocedure tegen Bayer. Ook 17 zorgverzekeraars zijn eiser in deze procedure. In de VS trof Bayer in 2020 een schikking van 1,6 miljard dollar in een massaclaim van Amerikaanse vrouwen, die ziek werden na de sterilisatiebehandeling. In Nederland is geprobeerd om eveneens een schikking met Bayer te treffen, maar dit is (nog) niet gelukt.

*Op verzoek van Alisa is haar naam veranderd. De werkelijke naam is bij de redactie bekend.