‘Weet wat er binnenkomt en uitgaat en waar je recht op hebt’

Het kan iedereen overkomen: in de schulden raken. Ingrid Kooistra werkt als bewindvoerder en begeleidt mensen die in financiële problemen geraakt zijn. Ze ziet dat het aantal mensen wat moeite heeft om de financiën op orde te houden toeneemt, waarbij vooral ouderen en jongeren kwetsbaar zijn. Hoewel uit veel onderzoeken blijkt dat veel vrouwen nog altijd niet financieel onafhankelijk zijn, ziet Ingrid niet specifiek problemen onder de dames. ‘Ik denk juist dat vrouwen veel sterker hierin zijn geworden. Ze weten over het algemeen heel goed wat hun inkomsten en uitgaven zijn en op welke toeslagen ze recht hebben.’

Ingrid houdt zich als bewindvoerder bezig met twee takken van sport. In het geval van budgetbeheer blijft haar cliënt zelf in control en verantwoordelijk, maar machtigt de budgetbeheerder de geldzaken te beheerder. Deze cliënt maakt dan nog altijd zelf de keuzes, maar voert deze niet meer uit. Als bewindvoerder neemt ze alles over. De cliënt mag dan alleen nog financiële beslissingen maken met behulp van de beschermingsbewindvoerder of met toestemming van de kantonrechter. Een bewind kan worden toegewezen op grond van lichamelijke en/of geestelijke beperkingen of op grond van problematische schulden en verkwisting. Een bewind wordt uitgesproken door de rechtbank en loopt meestal vijf jaar. In deze periode helpt de bewindvoerder schulden af te lossen, maar ook om een cliënt weer zelfredzaam te worden. Ingrid werkt bij Fizom in Roden en is daar naast bewindvoerder ook kwaliteitsmanager, wat betekent dat zij letterlijk de kwaliteit van de hulpverlening bewaakt, processen uiteenzet en nieuwe bewindvoerders opleidt. Het bedrijf houdt zich ook bezig met de begeleiding van cliënten die onder curatele staan en niet meer zelf financiële beslissingen mogen maken of uitvoeren. Als mentor helpt ze cliënten die niet meer zelfstandig kunnen beslissen over verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Het werkgebied van Fizom is Drenthe, Groningen en Friesland, waarbij Ingrid veel in het verspreidingsgebied van Blos! te vinden is.

Ze maakte haar eerste meters op de afdeling creditmanagement van een grote verzekeraar, waar ze geregeld in aanmerking kwam met klanten die niet konden betalen. Toen ze door een reorganisatie de kans kreeg een andere stap te maken, koos ze voor de schuldhulpverlening. ‘Het werk is heel divers’, vertelt Ingrid. ‘Ik ben iemand die ervan houdt alles strak bij elkaar te brengen en zoek dus contact met de schuldeisers, andere hulpverleners en hou contact met de cliënt zelf.’ De vijf jaren die de rechtbank toewijst, zijn hard nodig. ‘We moeten eerst in kaart brengen wat er precies aan problemen speelt en wat de schulden zijn. Als het bewind is uitgesproken, gaan de inkomsten over naar ons en kunnen we het schuldentraject in. Binnen deze vijf jaar moeten we alle schulden inventariseren en de situatie, het budget, stabiliseren. Het duurt zeker een jaar voor iemand stabiel is en we weten wat er precies aan schulden is. Daarnaast richten we ons op het zelfredzaam maken van onze cliënten.’ Dit proces noemt ze ‘ongoing’. ‘Het verschilt ook heel erg per persoon’, voegt ze toe. ‘Sommige begrijpen simpelweg niet hoe ze hun financiën goed moeten regelen, maar anderen vinden het allemaal wel makkelijk: mijn bewindvoerder regelt het wel voor me.’

Ouderen en jongeren kwetsbaar

Vooral ouderen zijn kwetsbaar als het gaat om financiële zaken. ‘Dat het leven steeds digitaler wordt, breekt ouderen op. Ze begrijpen niet meer hoe het werkt en redden zich niet met bijvoorbeeld online inloggen.’ Het ontbreekt veel ouderen ook nog eens aan een vangnet. ‘Zelf help ik mijn moeder van 80 met haar online zaken. Maar als je geen familie of vrienden hebt om je bij te staan, wordt het lastig.’ Deze mensen raken niet alleen in de financiële problemen, maar komen ook in een isolement. ‘We maken ook geregeld mee dat iemand alleen maar belt voor een praatje.’

‘De jongeren met schulden beginnen nu te komen. Kopen op afbetaling zijn ze heel goed in.’

Om de jongere generaties maakt Ingrid zich grote zorgen. ‘De jongeren met schulden, die beginnen steeds meer te komen’, vertelt ze. ‘Kopen op afbetaling, daar zijn de jongeren heel goed in. Alles gaat via de mobiele telefoon en zo is het allemaal mogelijk. Ze kopen iets, krijgen later pas een bericht van bijvoorbeeld Klarna, maar denken er niet over na hoe het betaald moet worden. Het is echt aan de ouders om ze te laten zien hoe het werk en ze te leren dat sparen voor iets echt heel gewoon is. Bovendien hoef je niet altijd de duurste telefoon. Overal aan meedoen, kan nou eenmaal niet.’

Vrouwen financieel steeds sterker

In veel onderzoeken komen vrouwen naar voren als kwetsbaar op financieel gebied. Bijna de helft van de Nederlandse vrouwen is financieel afhankelijk van een partner of van de overheid, bleek in 2022 nog uit de Emancipatiemonitor van het CBS. Andere onderzoeken wezen uit dat vrouwen bij een scheiding twee keer zo vaak onder de armoedegrens komen dan mannen en dat vrouwen minder goed zijn met voornamelijk de langetermijnplanning als het gaat om zaken als pensioen en beleggen. Daar komt bij dat vrouwen nog altijd minder verdienen dan mannen. Desondanks ziet Ingrid niet meer vrouwen onder haar cliënten. ‘Ik moet zeggen dat het me meevalt. Ik zie juist veel vrouwen die dit goed oppakken. Ze hebben een goed beeld van hun financiële situatie en weten op welke toeslagen ze recht hebben. Ik denk dat vrouwen juist sterker hierin zijn geworden de laatste jaren. Ze vragen nu sneller om hulp, bijvoorbeeld op juridisch vlak. Ze zijn mondiger en vaardiger geworden. Vaak zijn de vrouwen de basis van het gezin en beheren zij het budget.’

In de financiële problemen raken, kan echt iedereen gebeuren, benadrukt Ingrid. ‘Vaak gebeuren er meerdere dingen tegelijk in het leven en dan is het op een gegeven moment teveel. Een scheiding, ziekte, verslaving’, somt ze op. ‘Daarbij is er een stukje schaamte om om hulp te vragen. Veel van cliënten proberen problemen eerst op een andere manier op te lossen; ze gaan bijvoorbeeld een lening aan en zo wordt het probleem steeds groter.’

Inzicht

De nummer één tip die Ingrid geeft, is het creëren van inzicht: ‘weet wat er binnenkomt, wat er uitgaat en waar je recht op hebt. Er zijn ontzettend veel potjes om bijvoorbeeld in een minima-situatie wat extra’s te kunnen doen, maar zorg ook dat je toeslagen benut.’ Haar eigen credo op financieel vlak geeft ze ook graag mee: ‘wat je niet hebt, kun je niet uitgeven en als je iets wil, moet je ervoor sparen. Dit is wat ik vanuit huis heb meegekregen, maar niet iedereen heeft deze basis.’ Hulp vragen is enorm belangrijk, benadrukt ze nogmaals. ‘Durf te vragen. Er wordt ontzettend veel geboden; er is steeds meer oog voor preventie. Het bewind is nog vrij nieuw; sinds een jaar of twintig is het mogelijk dit op grond van schulden uit te spreken. Nog altijd zijn we in Nederland groeiende in hoe we dit moeten inrichten. We kunnen nog veel meer bereiken. Voor de toekomst hoop ik op meer samenwerking tussen de overheid, rechtbank, onze beroepsgroep en dan met gemeenten, scholen, maatschappelijke instellingen. Het is beter de basis weer beter op te tuigen en niet alleen pleisters te plakken.’

‘De grootste uitdaging van mijn vak? Hoe kan ik déze persoon het beste helpen?’

Het werk geeft haar veel voldoening. ‘Je moet de deur dicht kunnen doen en het kunnen achterlaten, maar gelukkig gebeurt het vaak dat we iemand met een tevreden gevoel loslaten. Er is een heel hoog slagingspercentage. En er zijn heel veel leuke reacties; dat iemand aangeeft dat het zonder ons nooit gelukt zou zijn. Daardoor blijft het leuk om te doen.’

Contact opnemen? contact@fizom.nl of 085-2733266 – Meer informatie: https://fizom.nl/

46%

46% van de huishoudens heeft het afgelopen jaar te maken gehad met betalingsproblemen blijkt uit recent onderzoek van het Nibud. Dit onafhankelijke Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting biedt veel handvaten om financiële problemen te voorkomen. Op zelfjeschuldenregelen.nl wordt je geholpen met het maken van een aflosplan bij schulden. Ook zijn er tools om een bespaarplan te maken. Op berekenuwrecht.nl kan je makkelijk uitzoeken voor welke toeslagen en subsidies je in aanmerking komt. Geldfit.nl en Wijgaanhetfikksen.nl zijn ook goede tips als je geldzorgen hebt.